Зунай һайхан сагые яруунынхид дэмбэрэлтэ һайхан үйлэ хэрэгээр угтаа һэн. Июнь һарада түрүүшын амаралтын үдэрнүүдтэ тосхон бүхэн нуурнуудаа арилгажа, эрьедэнь сугларһан бог шоройһоонь сэбэрлэжэ, хүдөө гаргажа хаяба. Нуурай эзэн Лусад баярлаа ёһотой. Аймагай түбэй ба хүдөөгэй захиргаанууд, ажалай коллективүүд, гэр бүлэнүүд үхибүүдээрээ энэ хамтын үйлэ хэрэгтэ гараһан байна

Аймагай захиргаан, тэрэнэй соелой таһаг Агууехэ Илалтын 70 жэлэй ойдо зорюулһан Илалтын марш гэһэн аймагуудай дунда үнгэргэгдэҺэн конкурснуудай үрэ дүнгүүдые соносхобо. Яруунын аймаг хоердохи шатын дипломдо, 150000 түхэриг мүнгэнэй шанда хүртөө. Россиин һайндэрые тэмдэглэжэ байһан үедэ Улаан-Үдэ хотын талмай дээрэ баярай оршондо шан барюулагдаа. Яруунын соелой хүдэлмэрилэгшэдтэ, Нарһата тосхоной дуу ба хатарай «Ярууна» ансамбльда нэгэдэхи шатын диплом, Людмила Черепановада баярай бэшэг барюулагдаа.

Зунай һайхан сагта Шэтэдэ заншалта болоһон үүлтэртэ хониной харалган боложо, эндэ Шэтын, Алтайн, Хакасиин, Буряадай, Тывагай үүлтэртэ 300 хонин харагдаа. Эндэ Яруунын СПК «Ульдурга» гэжэ хүдөө ажахын хуса эрье хоёр хүрэл медальда хүртөө. Дүнгүүдынь дээгүүршье болохоор байгаа, талаан буруулхадаа, «Бүүбэй» үүлтэрэй хони үсхэбэрилгын лицензи үгы байшоо. Урда жэлнүүдтэ Байгал шадарай хониной лицензитэй байһан аад, тэрээнээ шэнэлээгүй байһаниинь шаналхаар. Мүнөө энэнь заһагдажа байна.

Яруунын аймагай «Победа» СПК 85 жэлэйнгээ ойе тэмдэглээ. Энэ Һайндэртэ багшын ветеран, олониитын ажалай ветеран, Полина Цыбиковна Эрдынеева Эгэтын-Ада­гай солото зон тухай, гэр бүлэнүүд тухай ном хэблэжэ, Эгэтынгээ арад зондо бэлэг болгожо бариба. Энэ ном соогоо өөрын нүхэр С.Б. Банзаракцаевай, бэшэ бэшэ авторнуудай хэблэгдэһэн очеркнуудые суглуулжа, һонин ном гаргаа. Эндэ колхозойнгоо хүгжэлтэдэ олон үе соо хүдэлһэн зоноо, өөрынгөө нүлөө оруулан, хүнүүдээ мүнхэлүүлээ. Нютагай эрхим зоной хэһэн ажалынь гүнзэгыгөөр харуулагдаа. Һайндэртэ олон айлшад айлшалаа. Найр нааданиие «Эрын гурбан наадан» шэмэглээ. Түргэн мэргэн годлинууд зэлэ татаа, хурдан хүлэгүүд газарые доһолгоо, бүхэ барилдаашад шадалаа үзэлсөө.

Соелой байшангай дэргэдэ Чимит-Цырен Доржиевич Дымчиковтэ зорюулһан сэсэрлиг нээгдэжэ, заншалта гурбадахи аймаг хоорондын дуушадай конкурс үнгэргэгдөө. Мэдээжэ дуушан Чингис Раднаев Ч–Ц.Д. Дымчиковэй хани нүхэр Бальжимаадаа зорюулҺан «Наһанайм нүхэр хайратайл» гэжэ дуу гүйсэдхэжэ, олон зониие уяруулжа шэмэглээ. Конкурсын илагшадта спонсорнуудай бэлдэһэн шангууд барюулагдаа һэн.

Нютагаа орхёогүй хүнэй хүбүүн магтаалтай, нугаяа орхёогүй адуун һүрэг һайшаалтай гээд арад зомнай хэлсэдэг. Яруунын аймагта залуушуул нютагаа бусажа, тоонтоёо һэргээхэеэ оролдоно. Тэдэнэй нэгэн Сэнгэ ба Рада Цыреновтэн нютагаа бусахадаа, багаханшье һаа, ажахытай болохо гэжэ шиидээ һэн. Түрэлхидынь үхибүүдээ дэмжэжэ, түрүүн гэр барижа ороод, малай байра барижа эхилээ. Тэдэ хүндэ хүшэрһөө айгаагүй, мүнөө 80 бодо үхэр малтай, 70 гаран хонитой, тэдэнь түрэжэ, ажахынь хүгжэжэ эхилэнхэй. Нарһатаһаа Лайжит Ширапова, Эгэтын Адагһаа Чингис ба Арюуна Цыдыповтэнэй ажалые һайшаамаар. Гүрэнэй туһаламжа ажабайдалдань һайн тулга боложо үгэнэ. Залуу айлнуудай Яруунада олон боложо байхадань һайшаамаар.

Уласай Толгойлогшын дэргэдэхи эхэнэрнүүдэй консультативна зүблөөн Яруунын аймагай үмсын хэрэг эрхилэгшэдэй гэр бүлын байдалаар һонирхоһон байна. Толгойлогшын түлөөлэгшэд С.Б. Грешилова, Ф.А. Дубанова, О.В. Бураева гэгшэд аймагай ударидагшадтай Б-М.Г. Дымбрыловэй зуһаланай байдалаар һонирхобо. Алишье талаарнь ажабайдалдань үндэр сэгнэлтэ үгэхэ зуураа олохон асуудалдань шадахысаа харюусаба. Һүүлдэнь Хори, Яруунын аймагуудай хилэ дээрэ уран гоёор шэмэглэгдэһэн модон һэеы гэр соо тосхон бүхэнһөө сугларһан үмсын хэрэг эрхилэгшэдээр «түхэреэн шэрээ» эмхидхэбэ. Энэ гол шухала гүнзэгы удхатай хөөрэлдөөе Яруунын аймагай толгойлогшо Ц.Г. Шагдаров ударидаба. Эндэ засагай газарай туһаламжаар шиидхэхэ асуудалнууд хэлсэгдэһэн байна. Мүнөө үеын залуу үмсын хэрэг эрхилэгшэдтэ зайн галаар хангалга эгээл түрүүн хэрэгтэй. Телевизор, интернет гээшэмнай мүнөө сагай эрилтэ. Үмсын хэрэг эрхилэгшэд уластаа МТС (машинно-тракторна станци) дахин бии болгохые уряалаа. Юундэб гэхэдэ, хабарай тарилгада, нама­рай хуряалгада, үбһэ бэлдэлгэдэ тон хэрэгтэй. Мүнөө үеын үмсын хэрэг эрхилэгшэдэй хүдөө ажахын техникэ олон болонхой.

Үшөө нэгэ үбшэн асуудал юм бэ гэхэдэ, шоно арьяатан үмсын хэрэг эрхилэгшэдтэ хохидол асарна. Олон тоото мал, хонин, адуун тэдэнэй хоол болоно. ҮнгэрҺэн жэлнүүдтэ уластамнай шоно хюдалганда мүнгэ һомолдог аад, тэрэнээ болюуланхай. Аймагһаа 3000 түхэриг мүнгэ һомолдог, энэнь бага, оройдоол буу худалдажа абахаһаа гадна һомондонь, хабхаандань, хорондонь хүрэхэгүй байна. Энэ шоно хюдаха ажалда ангуушадые һонирхуулха хэрэгтэй. Бэшэ бэшэ шиидхэгдээгүй асуудалнуудые уласай Толгойлогшын элшэнэр, аймагай ударидагшад шиидхэхэ ёһотой.

Озерно тосхоной 40 жэл тэмдэглэгдээ. Эхин һуури табигшад Базарон Константин Патанханович, Шаргагшанов Сергей Даржаевич, Дондупов Пурбо Аюшеевич, Базарон Арсалан Патанханович, Анатолий Тимурович Цыбенов, Непомнящих Виктор Николаевич гэр бүлөөрөө хүдэлһэн түүхэтэй. Олон зониинь мүнөө үгы. Тиигэбэшье ехэ түсэб табигдаһан, КПСС-эй, Министрнүүдэй Соведэй гүрэнэй директивүүдтэ оробошье, дээрэһээ хэды ноед һэлгэбэшье, барилга бай­шанхай. Мүнөө Россиин Гүрэнэй Дүүмын депутат Слипенчук хэдэн жэлэй саана хүн зониие хүлгүүлжэ, хүдэлмэришэдэй поселок бариһан аад, мүнөөшье хүрэтэрөө ажал ябуулагданагүй. Тиигээ яагаашье һаа, тосхоной зон сугларжа, түрэһэн үдэр тэмдэглэжэ, найрлажа, түрүүшын барилгашадые урижа, уулзалга хээ. Соелой ажалшад кон­церт табижа, айлшадые хүндэлөө. Эндэ аймагай засаг дарга Ц.Б. Жамсуев хабаадаа, амаршалаа.

Гунда тосхондо жэл бүхэндэ «Алтан намар» гэһэн конкурс үнгэргэгдэдэг. Эндэ олон зон хабаададаг юм. Бэрхэ, зоригтой огородой эдеэ ургуулагшад арга шадабаряараа хубаалсаа. Фомина Ольга Александровна, Вискубова Елена Павловна гэгшэд оролдоо, хэһэн ажалаа харуулжа хужарлуулаа, дуулгаха «Буряад Унэн».